Bez brata stał się politycznym stołem z powyłamywanymi nogami. Duży mebel, ale bezużyteczny. Inni mogą się o niego boleśnie obijać, ale już raczej nie może się nikomu przydać.

Mamy w Polsce wiele legend dotyczących Okrągłego Stołu. Jedne przypominają historię niewolnicy Isaury, inne Gwiezdnych Wojen. Każda z nich uwydatnia pewne fakty, inne ukrywa. Najważniejsze jednak, że owa gra faktami przypomina grę w „połącz kropki" – jeśli jedne kropki znikną, a inne pozostaną na planszy, otrzymamy zupełnie różne też jest z Okrągłym Stołem. Mimo że w legendach są ziarna prawdy, wiele grup ma wrażenie, że wyłaniające się figury, przyczyny i skutki są nieadekwatne. Większość legend była również tworzona ex post, dla aktualnych celów politycznych, kiedy legenda kreowana była dla zagospodarowania odpowiedniego elektoratu i ewentualnie zdyskredytowania przeciwników politycznych. Cała ówczesna skomplikowana sytuacja zaczęła być upraszczana do prostych i znanych z literatury schematów, żetonów narracyjnych, które służyły jako budulec tożsamości politycznej. Okrągły Stół był bowiem przez 20 lat punktem odniesienia dla tożsamości politycznej – jako element białej i czarnej legendy. Jego uczestnicy zdominowali scenę polityczną na dwie dekady: wśród nich było pierwszych czterech prezydentów oraz pięciu późniejszych premierów – Leszek Miller i Jarosław w legendach ułożone są w schematy, które można przyrównać do foremek na ciasto. Niektóre z takich foremek, w jakie pakuje się opowieść o Okrągłym Stole, sięgają tysiąca lat, inne pochodzą sprzed dwustu lat i mają korzenie w czasach uchwalania Konstytucji 3 maja, jeszcze inne są wynikiem amerykańskiego spojrzenia na europejskie wydarzenia. Kiedy się im przyjrzeć, można dojść do wniosku, że to właśnie estetyka opowieści wyznacza nam, kto był dobry, kto był zły, i pomaga przypisywać odpowiednie intencje bohaterom. Odmiany legend Występujące w Polsce legendy o Okrągłym Stole można podzielić na cztery typy literackie, w zależności od tego, kto w opowieści jest bohaterem i jaki dana opowieść niesie wynik końcowy – optymistyczny czy Bohater narodowy walczy ze złem i je niszczy, tworząc Dwie zwaśnione siły po wielu perturbacjach siadają do stołu i dochodzą do Walczący po stronie dobra zdradzają swoje zastępy, przechodzą na stronę wroga i tyrania Złe siły wytwarzają fałszywych reprezentantów narodu i prezentują spektakl – fasadowe porozumienie, które w efekcie niesie oszustwo narodu i nie powoduje żadnych posługiwanie się tymi gatunkami czy też wiara w nie zależą statystycznie od aktualnego statusu, od tego, kto skorzystał na przemianach, oraz od wieku. Np. im kto młodszy, tym większe jest prawdopodobieństwo, że będzie patrzył na to, co było przełomem w Polsce, w kategoriach baśni o Piaście Kołodzieju. Rzeczywistość dzieli się wtedy na dwie części – światła i ciemności, po jednej stronie jest Darth Vader, po drugiej rebelianci, którzy dzięki zdobytej od papieża mocy zwyciężają gwiazdę śmierci. Jaki jest rozkład tych opowieści w społeczeństwie? Kiedy spojrzeć na wyniki badań CBOS, 40 procent respondentów wskazało Okrągły Stół jako wydarzenie przełomowe i wyznaczało koniec PRL (komedia), 15 procent wybór Wałęsy na prezydenta (romans), 10 procent wybory czerwcowe i powołanie rządu Mazowieckiego (komedia). Respondenci po 45. roku życia, którzy byli bardziej świadomi tego, co się wówczas działo, częściej niż młodsi podkreślali przełomowe znaczenie Okrągłego Stołu. Z kolei osoby od 18 do 44 lat – choć także dla nich Okrągły Stół jest na ogół symbolem przemian – stosunkowo często wskazują w tym kontekście wybór Lecha Wałęsy na prezydenta. 9 procent jako przełom wskazywało wybory parlamentarne w 1991 roku (tragedia). Reszta nie ma zdania. Romans heroiczny, czyli opowieść o wielkich czynach Jest parę wersji tej legendy; w skrócie można ją określić jako działanie bohatera, który walczy ze złem i je niszczy, tworząc przełom. Pierwsza wersja to romantyczna opowieść o Wałęsie – człowieku z ludu, Szewczyku Dratewce, który obala komunizm (zabija smoka) i zostaje prezydentem (królem). To narracja bardzo atrakcyjna dla samego Wałęsy, który często opowiada o tamtych wydarzeniach w kategoriach walki, etapów bitwy, wywracania stolików, posunięć taktycznych: „Sam to zrobiłem, jednym ruchem. Musiałem wywrócić Okrągły Stół. Wszyscy byli przeciw mnie. W wyborach chcieli sprawdzić swoją i naszą siłę. I przegrali. Wiedziałem, że trzeba zadać następny cios, póki są zamroczeni". Wałęsa szybko chciał zmazać niedobry dla narracji o walce i walecznych rycerzach wolności epizod negocjacji i porozumienia, więc po objęciu prezydentury włączył Okrągły Stół jako etap w drodze zdobywcy do tronu. Sęk w tym, że estetyka opowieści o walce nie znosi rozmawiania z wrogiem. Rycerz, który konwersuje ze smokiem, jest podejrzany. Dlatego zmiana tego schematu, choć atrakcyjna z punktu widzenia tradycji – może się wpisać w ciąg knowań, powstań, walk i męczeństwa – pozostawiła Okrągły Stół jako niespójny estetycznie fragment historii. Druga opowieść heroiczna w stylu romansu była atrakcyjna dla Amerykanów wczesnych lat 90. Amerykanie, mając swoje schematy i legendy o walce bez przemocy, jak w przypadku Martina Luthera Kinga, usiłowali zrozumieć w ten sposób Wałęsę i nadać taki właśnie sens wydarzeniom w Polsce. Narracja opiera się na tym, że Wałęsa, niemal oderwany od elektrycznego gniazdka, obala komunizm i wyzwala Polskę: podobnie jak to było w opowieści o oderwanym od pługa rzymskim Cincinatusie czy niektórych ojcach założycielach, a także w opowieściach popkultury, jak w przypadku Neo z Matriksa. Niestety, Wałęsa nie chciał wrócić do śrubokręta i rozpoczął wojnę na górze. Pewne kontrowersje, które zrodziły się wokół tego bohatera, nie pozwalały podtrzymywać tej romantycznej historii jako wiarygodnej dla studentów, dlatego w połowie lat 90. za oceanem znalazł się nowy pomysł na spójne i skrótowe opowiedzenie o zmianach w sposób, który byłby zgodny z amerykańskimi marzeniami o ludziach, którzy zrzucają tyranię i zaprowadzają demokrację. Obiektyw historii przesunął się na mniej kontrowersyjne Czechy. Zamiast człowieka z ludu mamy tam intelektualistę, który zostaje prezydentem i Czesi żyją długo i szczęśliwie. O ile nazwisko Wałęsy jako przywódcy „Solidarności" w dalszym ciągu pojawia się we wszystkich podręcznikach, o tyle miejsce bohatera przejmuje najczęściej Vaclav Havel, czego przykładem jest prezentacja wschodnioeuropejskich przemian przez amerykańskie podręczniki akademickie z roku 2000. Rozwój sytuacji w Polsce od lat siedemdziesiątych zajmuje tam niemal tyle samo miejsca, co aksamitna rewolucja w Czechosłowacji. Dzięki zachowaniu wersji heroicznej wartości amerykańskie, jak oddolne dążenie ludów do demokracji i wolności, które usprawiedliwiają rozmaite interwencje na świecie, a jednocześnie chęć widzenia świata przywróconego historii jako stabilnego i zadowolonego przesuwa akcenty z Polski, pełnej niezadowolenia społecznego w procesie budowania demokracji, na Czechów, których historię można zakończyć bajkowym „i żyli długo i szczęśliwie". Żeby jednak, jak to mawiają Amerykanie, nie zapominać o Polsce, bohaterem podręczników per analogiam do Havla zostaje Michnik, który pasuje do estetyki tej opowieści – o tym, jak dwaj intelektualiści obalili komunizm, wykazując triumf wartości amerykańskich. To trzecia wersja romansu. Natomiast najpopularniejsza w Polsce jest wersja czwarta: to opowieść o bohaterze zbiorowym, którym jest „Solidarność". Etapy tej walki sięgają roku 80. Obejmują podpisanie Porozumień Sierpniowych (nie jest istotna ich treść, tak jak nie jest istotna treść artykułów Konstytucji 3 maja, ale fakt pokonania oporu przeciwnika), następnie porażkę stanu wojennego i zmartwychwstanie odrodzenie przy Okrągłym Stole. Obrady OS przedstawiane są jako proces „wyszarpywania" od przedstawicieli tego reżimu rozmaitych koncesji mających służyć narodowi. Dzięki nieugiętości i rozwadze negocjatorów „Solidarności" ustalenia OS doprowadziły do pokojowego rozmontowania „komunistycznej dyktatury". Jest to narracja męska, w której Polak – mężczyzna, złachmaniony przez PRL, odkrywa w sobie ikrę. Rycerze wolności musieli wykluczyć z tej walki kobiety – dlatego mottem tej historii pozostaje napis wymalowany na murze strajkującej Stoczni Gdańskiej: Kobiety, nie przeszkadzajcie nam, my walczymy o Polskę. Komedia, czyli wrogowie biorą ślub W mediach krążą przynajmniej dwie wersje tej legendy. Osią pierwszej jest wolność: przeciwne sobie opozycja demokratyczna i koalicja rządowa podejmują rozmowy, w wyniku których zmienia się system. Jak pisał Adam Michnik: „Przy Okrągłym Stole usiedli naprzeciw siebie ludzie, których dzieliło wszystko. Nie znali się, nie szanowali, nie ufali sobie. I do tego szczerze się nie znosili. A przecież dla jednych i drugich był to moment egzaminu z patriotyzmu i odpowiedzialności za Polskę". Podobne spojrzenie funkcjonuje również za granicą. Np. Aung San Suu Kyi, birmańska ikona opozycji, powiedziała w jednym z wywiadów: Mieliście w Polsce dużo szczęścia, że wasi generałowie umieli się przestawić na dialog. Że generał Jaruzelski wiedział, kiedy usiąść z opozycją przy Okrągłym Stole. Gdyby tego nie zrobił, moglibyście za to płacić równie wysoką cenę, jak my płacimy. Ale istnieje jeszcze druga wersja opowieści typu komedia, której osią jest ekonomia – a celem są reformy ekonomiczne. Głosi ona, że koalicja rządowa przy pomocy ludzi z „Solidarności" próbuje skutecznie naprawić system gospodarczy, co kończy się firmowaniem przez wspólny rząd planu Balcerowicza. Wersję tego sukcesu znajdziemy np. w podręczniku amerykańskim D. Kagana i S. Ozmenta „The Western Heritage Since 1300...", w którym przeczytamy, że Jaruzelski inicjuje reformy polityczne, oczywiście za zgodą strony radzieckiej. Jaruzelski odwołał stan wojenny i zapowiedział reformy. Wreszcie to Jaruzelski, w rezultacie negocjacji z Lechem Wałęsą, przywódcą zwycięskiej w wyborach „Solidarności", mianował Tadeusza Mazowieckiego pierwszym niekomunistycznym premierem polskiego rządu. Autorzy dodają w ostatnim, podsumowującym rozdział zdaniu, że nominacja Mazowieckiego została ekspresowo zaaprobowana przez Gorbaczowa. Amerykanie widzą to jako sukces Polski, natomiast część opinii publicznej postrzega to jako wersję tragiczną dziejów. Tragedia, czyli zdrada narodowa Zdrada może być postrzegana w kategoriach ekonomicznych i moralnych. Oś moralna to interpretacja głosząca, iż część elit „Solidarności" zostaje przekabacona przez koalicję rządową i zdradza robotników, a może i cały naród, by podzielić się władzą. W wypowiedziach Jana Olszewskiego, przywódcy ROP (notabene uczestnika tych obrad), Okrągły Stół funkcjonuje wyłącznie jako ponure wydarzenie, które zablokowało drogę Polski do pełnej suwerenności i uczciwej demokracji. Giertych pytany, czy jego zdaniem Jacek Kuroń to zdrajca, powiedział: „wykonanie umowy z komunistami i doprowadzenie do grubej kreski to była zdrada". Ponieważ ci, którzy walczyli w opozycji, muszą być ukazani jako niezłomni, porozumienie z komunistami – jak twierdzi Giertych – było po prostu spiskiem pomiędzy „przedstawicielami opcji komunistycznej, jakim bez wątpienia był Jacek Kuroń zakładający czerwone harcerstwo, ze Służbą Bezpieczeństwa i decydentami peerelowskimi. Okrągły Stół był aktem zdrady narodowej". Ponieważ zdrada wymaga tajemnicy, jego symbolem zostaje Magdalenka, która służyła jako narzędzie do przełamywania impasu w negocjacjach, a stała się symbolem tajnych porozumień oraz będącej ich konsekwencją polityki grubej kreski, która miała utrzymać w niezmienionym stanie istotę komunizmu, mimo renowacji politury systemu. Wersję zdrady ekonomicznej, w której elita zdradza naród, by uwłaszczyć się na majątku, przedstawiał Kaczyński w wywiadzie z Torańską: „Ja wiem, że żadnych tajnych porozumień w Magdalence nie było. Ja do Magdalenki nie jeździłem, ale mój brat Leszek jeździł, uczestniczył we wszystkich posiedzeniach, mówił, że nic nie było, i ja mu wierzę. Ale przecież nie o stenogramy chodzi, tylko o ducha tych rozmów, ich podskórny sens. Okrągły Stół miał swoją logikę społeczną i ekonomiczną, nigdzie nie zanotowaną, którą jednak kolejne nasze ekipy rządowe podtrzymywały, a która z perspektywy strony rządowej mniej więcej wyglądała tak: dokonujemy w Polsce zmian, zgoda, są one potrzebne, ale muszą one przebiegać w sposób taki, by nie naruszyły interesów nomenklatury. Wersją zagraniczną zdrady elit jest opis polskich przemian przez Naomi Klein w „Doktrynie szoku". Opozycja demokratyczna zdradziła robotników trochę nieświadomie, wpuszczając obcy kapitał, który spowodował wyprzedaż majątku narodowego, rany finansowe i gruchnięcie gospodarcze. Protestujący robotnicy stali się królikami doświadczalnymi w konstruowanym dla nich kapitalistycznym raju. Według Klein terapia szokowa stanowiła zatem kpinę z procesu demokratycznego, bo pozostawała w bezpośrednim konflikcie z pragnieniami przeważającej większości wyborców, którzy oddali swoje głosy na „Solidarność". Fakt, że to ruch stworzony przez polskich robotników odpowiada za znaczne zwiększenie liczby ludzi ubogich, oznaczał zdradę ideałów ruchu związkowego. Idee gospodarki liberalnej Sachsa weszły do Polski niczym lis do kurnika i Polska stała się częścią globalnego systemu, który, nie widząc już barier, pochłonął polskie siły produkcyjne. Satyra, czyli mydlenie Polakom oczu Czwarty gatunek to satyra. Opiera się ona na następującym szkielecie: władza (przedłużenie Rosji) urządza przy pomocy swoich agentów spektakl rozmów, które służą tylko jako zasłona dymna dla właściwego przedzierzgnięcia się komunistów i dostosowania do nowego systemu. Fałszywi bohaterowie opozycji wypierają prawdziwych bojowników. Jeśli postrzegać opowieść o „Solidarności" jako rodzaj bajki magicznej, w której polski naród musiał uwolnić się z więzów potwora i go zniszczyć, to mamy tu klasyczny przykład fałszywego bohatera. Jeśli rycerz nie niszczy smoka, zapewne razem uknuli spisek, odstawiają teatr. W opowieściach tego typu fałszywy bohater – uzurpator, może być wprowadzony od razu, jak Pelias, stryj Jazona, który zgładził jego ojca i chce zgładzić także jego jako spadkobiercę, podobnie Jan Bez Ziemi w opowieści o Robin Hoodzie itd. Prawdziwy bohater musi się pojawić na scenie i zdemaskować oraz zniszczyć fałszywca – czyli w naszych realiach agenta. Mięsistym językiem formułuje tę narrację Stanisław Michalkiewicz: „Jak już dzisiaj wiadomo, Okrągły Stół był telewizyjnym widowiskiem dla skołowanego społeczeństwa, żeby się napatrzyło, jak to jego reprezentanci w osobach przedstawicieli „lewicy laickiej", czyli dawnych stalinowców, konfidentów generała Czesława Kiszczaka oraz garści pożytecznych idiotów strasznie osaczają komucha, który, przypierany do muru, wije się – oczywiście ze śmiechu, ale wtedy jeszcześmy tego nie widzieli". Podobnie mówi o tym Macierewicz: Rozmowy Okrągłego Stołu przeszły do polskiej tradycji jako (...) skuteczna próba oszukania społeczeństwa przez elity komunistyczne, które porozumiały się ze swymi agentami wyłuskanymi spośród polskiego ruchu oporu oraz ze swymi dawnymi towarzyszami, którzy w tym ruchu brali udział od lat 70. Dodajmy, że (...) nie była to wcale koncepcja zrodzona w kraju (...), ci towarzysze partyjni byli tylko wykonawcami woli Kremla. Legenda czy mit zapewnia nam niezmienność bohatera, który niczym agent Smith w Matriksie pojawia się w coraz to nowych postaciach. Dlatego Andrzej Gwiazda mówił w jednym z wywiadów: Kaczyńscy wyłamali się z układu okrągłostołowego i dlatego był Smoleńsk. Tak jak w micie religijnym odtwarzamy przez cały czas wydarzenia początku (żłóbek, pasterka itp.), tak w micie politycznym to legendarne początki wyznaczają sposób rozumienia dnia dzisiejszego. Legendy o Okrągłym Stole były przez 20 lat najważniejszym wydarzeniem dla tożsamości politycznej, wyznaczania wroga i poczucia słuszności. Ale to typy tych legend organizują nam fakty, które stają się w ich obrębie wiarygodne i nadają sens naszym działaniom. Narracje to okulary, dzięki którym świat staje się zrozumiały. Dla współczesności Okrągły Stół jest narzędziem do zrozumienia, dlaczego jest nam tak źle – albo tak dobrze. Autor jest medioznawcą, badaczem dyskursu publicznego. Zajmuje się narracjami politycznymi.

Głos aktora to ważne narzędzie artystyczne i zarazem mate­riał artystyczny. Tak jak i całe ciało, tak i głos należy szkolić. Uczeń powinien mieć świadomość, że może rozwijać możli­wości swojego głosu, korygować wady wymowy. Winien zatem uczestniczyć w zajęciach przygotowujących aparat mowy do po­prawnej artykulacji, poznać ćwiczenia sprzyjające usprawnianiu sztuki mówienia. Zacząć trzeba od pracy nad dykcją. Piękna, wyraźna wymowa przyda nam się nie tylko na deskach teatru. Codziennie w telewizji, czy na ulicy obserwujemy, jak mamroczący, bełkoczący ludzie nie potrafią zdobyć zainteresowania słuchaczy. Często słuszne argumenty wypowiadane niewyraźnie przez osoby, które zacinają się, połykają zgłoski, nie domawiają słów, bąkają pod nosem, jak gdyby same nie wierzyły w to, co mówią - przegrywają z oczywistą nieprawdą czy demagogią, ale powiedzianą pięknie, jasno, dobitnie, z werwą. Wszystkim przydadzą się zatem ćwiczenia, które sprawią, że zaczniemy mówić wyraźnie. l. Ćwiczenia artykulacji, czyli "gimnastyka" aparatu mowy • ćwiczenia szczęki (np. "zabawa w rybę", czyli szerokie otwieranie i zamykanie ust; "żucie gumy bez gumy" itp.); • ćwiczenia języka (np. "szminka", czyli przesuwanie wysuniętym językiem wokół otwartych ust od strony wewnętrznej;oblizywanie warg; "karabin maszynowy", czyli energiczne wymawianie: de-te de-te de-te te! ta-ta-ta-ta; da-da-da-da! trrr-drrr trrr-drrr! dratatata - dratatata! • "mówiąca ryba wirtualna", czyli powtarzanie różnych zestawów sylab od szeptu do krzyku, wolno i szybko: da-de-di-do-du ta-te-ti-to-tu ra-re-ri-ro-ru la-le-li-lo-lu dza-dze-dzi-dzo-dzu... itd.) • ćwiczenia warg (np. "uśmiechy pajaca", czyli naprzemien­ne cofanie prawego i lewego kącika ust przy zaciśniętych zębach; wykonywanie różnych uśmiechów itp.) 2. Ćwiczenia dykcji należy przeprowadzać regularnie, by przełamać wszechobecną skłonność do niedbałego mówienia. Warto zaproponować uczniom stały zestaw do ćwiczeń samodzielnych, ale i od czasu do czasu dla urozmaicenia proponować zmienione materiały, by ćwiczenia same w sobie były zabawą, a nie nudnym obowiązkiem. A oto przykłady: • Najprostszym ćwiczeniem dykcji jest częste wypowiadanie alfabetu, ale nie: a, be, ce, de, itd., ale: a, ą, b, c, ć, d,.... Każda głoska oddzielnie, wyraźnie, powoli, mocno. Jeżeli codziennie powtarza się ćwiczenie kilkakrotnie, to już po tygodniu można zauważyć znaczną poprawę swojej wymowy. • Wymawianie trudnych zbitek spółgłoskowych, np. -trz, -cz: Dobrze ty się rozpatrz, Czy potrzebna rozpacz. Może ta pogoda wietrzna, Znów nie będzie taka wieczna. • Coraz szybsze, lecz wyraziste skandowanie tzw. "skrętaczy języka", np.: Szedł Sasza suchą szosą. Stół z powyłamywanymi nogami. Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. 3. Ćwiczenia intonacji Oczywiście nie wystarczy mówić wyraźnie, trzeba jeszcze pamiętać o intonacji, o odpowiednim akcentowaniu wyrazów, całych fraz. W zależności od celu naszej wypowiedzi, od efektu, jaki chcemy wywrzeć, możemy wypowiadać tekst z namaszczeniem, z przekąsem, z lekceważeniem, z zapałem itd. • Powiedz zdanie: Wracam do domu, w ten sposób, by widzowie mogli odgadnąć, w jakiej sytuacji zostało one wypowiedziane, np.: - wracamy do rodziny po długiej rozłące, mocno stęsknieni; - nie mamy ochoty kontynuować nudnej zabawy; - obraziliśmy się na kolegów; - dowiedzieliśmy się, że w domu czeka na nas nowy kom­puter itp., itd. • Słynna anegdota opowiada nam, że Modrzejewska wywarła niezapomniane wrażenie na amerykańskiej publiczności, nieznającej naszego języka, recytując... polski alfabet. Spróbujmy i my dokonać czegoś podobnego. Ograniczmy gesty i ruchy, a operując samym głosem, wypowiadającym alfabet, starajmy się przekazać: - opowieść o spotkaniu z ufoludkiem (zaskoczenie, strach, ciekawość i radość ze spotkania); - pełne zapału usprawiedliwianie się przed nauczycielem z przyczyn spóźnienia; - kłótnię z młodszym bratem, który poplamił nam zeszyty (złość, upominanie, tłumaczenie, że "tak nie wolno..." itd.); - emocje kibica sportowego przed telewizorem.

Polecam poszukiwania w bibliotece i internecie. Powodzenia. Bajka o mikrobie Mikrob jest tak maleńki, że nie widzi się go choć się chce. Niektórzy zaś chcieliby go przez zwiększające ujrzeć szkło. Ma jęzor kręty niby wąż, którym porusza wciąż i wciąż. Sto strasznych zębów ma, a każdy ząb jest na kształt kła. Siedem ogonów w siedem barw jak siedem kolorowych szarf. Na każdym z nich prześliczny wzór z czterystu różnobarwnych piór. Wszystko to tak maleńkie, że nie widać tego, choć się chce. Ale uczeni, którzy wszak powinni wiedzieć, co i jak, twierdzą, że to jest właśnie tak. Rzępolą żabyPobaw sie ze mną w "ż" i "sz"Pobaw sie ze mną w "dż" i "cz"A kiedy buziSzeleścić sie znudziPobawimy sie w "a" i "o"Żaby rzepolą na rzeszowszczyźnie,W deszczu szczaw aż do Ustrzyk,Dżezują dżdżownice na hrubieszowszczyźnie,A w puszczy piszczy czcicielom czystości w PszczynieSzeleszczą pszczoły w trzewiki po szosach suszonych,Szemrz żesz! rzeżucho w sie ze mną w "ż" i "sz"Wystrzałowe trzpiotki wstrząśnięte szczebiocąSzczególnie o szczęściu w życiuSzczep oszczepników zaszczepia poszycieLiściastych leśnictw w OrzyszuChrzższcz ze szczeżują szczerze wrzeszcząc sie szczeżą,Lecz trzciny rozbrzmiały grzmotamiTo przebiegł trzymając w krzepkich szczypcach skrzypceStół z powyłamywanymi nogamiPobaw sie ze mną w "ż" i "sz"Pobaw sie ze mną w "dż" i "cz"A kiedy buziSzeleścić się znudziPosiedzimy sobie w ciszyCza cza cza LelekLola, Lala, Jula, JolaJadą dzisiaj do OpolaRazem z nimi jedzie MajaI w kobialce wiezie jajaA pilnuje jaj z uwagą piesekLelek z niedowagąPokazuje kły, ujadaChoć to przecież nie wypada Piosenka Skubikowskiego:Żółta żaba żarła żur,piórnik porósł mnóstwem Hela, w hucie hukŻółw ma czworkę krótkich nóg. Wiesław Studencki DYKTANDOJerzy w jeżyn wierzył mocWięc gdy przyszła ciemna nocChyżo mężnie w las pobieżył(Las zaś rósł przy Białowieży)Zebrał jeżyn pełną krużęZamrożone dodał różePo czym włożył to do dzieży(Którą kupił był w Chodzieży)Zzuwszy z stóp swych żółte ciżmyZ żółcią zmieszał trochę piżmaWrzucił garść źrzałego zbożaUrżnął żołądź ostrzem nożaMóżdżek żołny wrzepił kobrzeRóżdżką strząsnął żebro bobrzeŻagwią żgnął gżegżółkę w pierzeZ etażerki dwa więcierzeZdjął i piegżę w nie włożywszy(Dziwak był to najprawdziwszy...)Żółwie smażyć jął na rożnieGdy je podgrzał, wbił ostrożnieŻółtko, wszystko zmieszał w dzieżyI rozdziawszy się z odzieżyLegł żarliwie na rogożyO Północy żarcie spożyłNadto, choć dziś to przeżytekGar żętycy zagryzł żytemZ tym przesadził wszakże JerzyWkrótce zszedł na jelit nieżytZdążył jeszcze przestrzec żonę"Nie żryj jeżyn, są skażone!"Lecz odpowiedz mi młodzieżyPrzez jeżyny Jerzy nie żył? ...Żyto na rżysku nie zżęte jeszcze,A już na dworze dżdżysto i z żalem w bezbrzeżną przestrzeń,W powietrzu szemrzą błyszczące łzyZmiażdżone szczęście, strzaskane szczęścieW zmiażdżonym lustrze tkwi ostrze trwógW chrzęszczącym brzęku, w brzęczącym chrzęścieSzczęście zmiażdżone jak drżący wrógŻona mi zbrzydła, wróg przystrzygł skrzydła,Przepadła krzepa i przepadł żłóbWstrząsa mną krzywda, dręczą straszydła,Krzyż trzeszczy, dreszcze trzęsą jak wprzódZmiażdżone......to któż mi zastrzyk przytaszczy, któż? Marian Piechal Trudne słowaNiełatwa słów wymowa, cóż, trudna na to trudniejsze słowa, gdy się je w całość w przestrzeń w brzasku zorzy...Wrze życiem, skrzy srebrzyście,Zaś w drzewach wietrzyk hożySplątane czesze otchłani tchła mgła obła,Czchnął trznadel, pstrąg głąb pruje,Wybrnęła wydra z brodła,Dżdżownica źdźbło dżdżu pszczołę wstrząsł w szczelinie,Mdła pchła pchłę pchnęła w popiół,Trwożliwie brzmiał trzmiel w trzciniePóki swego nie Ty też dopnij. ChociażSłów kształty krztuszą w krtanieCo jednak umiesz pokaż,Ułóż je w płynne zdanie. BąkSpadł bąkna strąk,a strąkna pąk,pękł strąk,a bąk się zląkł. ByczkiW trzęsawisku trzeszczą trzciny,trzmiel trze w Trzciance trzy trzmielinya trzy byczki znad Trzebyczkiz trzaskiem trzepią trzy trzewiczki. BzykBzyczy bzyg znad Bzuryzbzikowane bzdury,bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzyi nad Bzurą w bzach bajdurzy,bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka,bo zbzikował i ma bzika! ChrząszczTrzynastego, w Szczebrzeszyniechrząszcz się zaczął tarzać w wrzask Szczebrzeszynianie:- Cóż ma znaczyć to tarzanie?!Wezwać trzeba by lekarza,zamiast brzmieć, ten chrząszcz się tarza!Wszak Szczebrzeszyn z tego słynie,że w nim zawsze chrząszcz BRZMI w trzcinie!A chrząszcz odrzekł nie zmieszany:- Przyszedł wreszcie czas na zmiany!Drzewiej chrząszcze w trzcinie brzmiały,teraz będą się tarzały.

Łamaniec językowy to nic innego jak trudny do wymówienia tekst, zazwyczaj autorstwa anonimowego. To zestawienie słów o zagęszczonej liczbie trudnych do wymówienia głosek. Zabawa w łamańce językowe polega na tym, aby wypowiedzieć je bez pomyłki w możliwie najkrótszym czasie. Prawdopodobnie każdy choć raz w życiu próbował szybko powiedzieć „Stół z powyłamywanymi nogami” czy „Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego”. Bardzo często z tymi stwierdzeniami mają również styczność cudzoziemcy, dopiero uczący się języka polskiego lub ci, którym pokazywana jest jego trudność. Zabawa w łamańce językowe Zabawa w łamańce językowe to świetna rozrywka nie tylko dla dorosłych, ale przede wszystkim dzieci. Zabawa w łamańce językowe to bowiem kupa śmiechu. W szczególności, gdy komuś powinie się język, a o to wcale nie jest trudno. Warto pamiętać, że zabawa w łamańce językowe to nie tylko forma zabicia nudy (np. podczas podróży) czy alternatywa dla gier, ale również forma nauki. Łamańce językowe to także ćwiczenia na dykcję. Bardzo często sięgają po nie i logopedzi, ale też między innymi aktorzy. Popularne łamańce językowe - przykłady W czasie suszy szosa sucha. Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. I cóż, że ze Swarzędza? Stół z powyłamywanymi nogami. To cóż, że ze Szwecji, to nic, że ze Szwecji. Czy poczciwy poczmistrz z Tczewa często tańczy czaczę? Drabina z powyłamywanymi szczeblami. Rozrewolwerowany rewolwer się rozrewolwerował. W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie. Proste łamańce językowe - przykłady Śledź śledzi śledzia. Gdy Pomorze nie pomoże to pomoże może morze, a gdy morze nie pomoże, to pomoże może las. Baba bada baobaby. Baba dba o oba baobaby. Czy się Czesi cieszą, że się Czesio czesze? Ząb zupa zębowa, dąb zupa dębowa. Zamień kamień w krzemień, przemień krzemień w kamień. Karolina dryluje kolorowe mirabelki. Lojalna Jola lubi lojalnego jelenia. Zabawne łamańce językowe - przykłady Mała muszka spod Łopuszkichciała mieć różowe nóżki -różdżką nóżki czarowała,lecz wciąż czarne nóżki Po cóż czary, moja muszko?Ruszże móżdżkiem, a nie różdżką!Wyrzuć wreszcie różdżkę wróżkii unurzaj w różu nóżki!(autorka: Małgorzata Strzałkowska) W trzęsawisku trzeszczą trzciny,trzmiel trze w Trzciance trzy trzmielinya trzy byczki znad Trzebyczkiz trzaskiem trzepią trzy trzewiczki. Bzyczy bzyg znad Bzury zbzikowane bzdury,bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzy i nad Bzurą w bzach bajdurzy,bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka, bo zbzikował i ma bzika! Turlał goryl po Urlach kolorowe korale, rudy góral kartofle tarł na tarce wytrwale, gdy spotkali się w Urlach góral tarł, goryl turlał chociaż sensu nie było w tym wcale. Warzy żaba smar, pełen smaru gar, z wnętrza gara bucha para, z pieca bucha żar, smar jest w garze, gar na żarze, wrze na żarze smar. W gąszczu szczawiu we Wrzeszczu klaszczą kleszcze na deszczu, szepcze szczygieł w szczelinie, szczeka szczeniak w Szczuczynie, piszczy pszczoła pod Pszczyną, świszcze świerszcz pod leszczyną, a trzy pliszki i liszka taszczą płaszcze w Szypliszkach. Trudne łamańce językowe - przykłady Wyindywidualizowaliśmy się z rozentuzjazmowanego tłumu, który entuzjastycznie oklaskiwał przeintelektualizowaną i przekarykaturalizowaną sztukę. Na wyrewolwerowanym wzgórzu przy wyrewolwerowanym rewolwerowcu leży wyrewolwerowany rewolwer wyrewolwerowanego rewolwerowca. Zawoalowana ewaluacja i wyewoluowana owulacja. Na wyścigach wyścigowych wyścigówek wyścigowych wyścigówka wyścigowa wyścignęła wyścigówkę wyścigową numer sześć. Nie pieprz pietrze wieprza pieprzem, bo przepieprzysz wieprza pieprzem. Chłop pcha pchłę, pchłę pcha chłop.

Takie plecako-torby są w drodze do nas Cos dla fanów Małej Mi też jedzie - kolejne slajdy w poście A to nowy kolor lubianego przez Was plecaka w kolorach niebieski granatowych Będą też malutkie